Spekülasyon ve Manipülasyon Nedir?

 

Spekülasyon, manipülasyon, spek hisse, spekülatif işlem, spekülatör... Hepsi borsada sıkça kullanılan tabirler. Çoğu zaman da yanlış kullanılan ya da yanlış şekilde birbiri yerine kullanılan kelimeler. Peki nedir bunların aslı? Gelin beraber inceleyelim.

Spekülasyon Nedir?

Finans piyasalarında ve özellikle borsada spekülasyon, şirketin güçlü yapısı ya da güçlü bilançosu gibi sebeplerin dışında bir sebeple

fiyatı yükseleceği düşünülen bir hisseyi alıp, fiyatı yükseldiğinde satmak şeklinde uygulanan riskli işlem türüdür. Spekülasyon borsada ve finansta bir çok kişi tarafından yapılır ve suç teşkil etmez. 

Borsada spekülasyona örnek olarak şunu verebiliriz. Bir şirket var. Hissesini alıyorsunuz ama şirkete, şirketin yapısına, bilançolarına ya da ucuzluğuna güvendiğiniz için değil, herhangi bir sebeple hisse fiyatının yükseleceğine inandığınız için alıyorsunuz. Güncel bir örnek vereyim: Bir hisse halka arz oluyor. 8 tavan peş peşe yapıyor. Diğer halka arz edilen hisseler de benzer durumda. Siz de bu tavanların devam edeceğine inanıyorsunuz. Sebebi şirket çok satış yaptığından, net karı çok fazla olduğundan falan değil. Sadece bir halka arz çılgınlığı var, insanlar sebepsizce halka arzlara saldırıyor, siz de buna güvenip alım yapıyorsunuz. İşte bu tam bir spekülasyon örneğidir. Çok riskli bir işlem türüdür. Hisse 3-4 tavan daha yapıp size %30-40 kazandırabilir. Ancak birden işler tersine dönüp, taban taban gitmeye de başlayabilir ve belki peş peşe 5 taban yapıp, paranızı yarıya indirebilir. Hepsi mümkün. Ve birçok kişinin başına geldi son dönemde.

Spekülatör Nedir?

İnsanların yönelimleri nedeniyle yükseleceğini ya da düşeceğini tahmin ettiği bir hissede bu durumdan faydalanarak kazanç elde etme şeklinde uygulanan riskli alım satım işlemlerini yapanlara spekülatör denir.

Spekülatif işlem nedir?

Bir hissenin şirketin durumundan bağımsız olarak yükseleceğini ya da düşeceğini tahmin ederek uygulanan riskli işlem türüne spekülatif işlem denir.

Spek Nedir?

Spek, borsamızda spekülatörün ya da spekülatif kelimesinin kısaltması olarak kullanılır. Spek kelimesi çoğu zaman hatalı bir şekilde fiyatı belirlediği ya da hareket ettirdiği düşünülen kişi için kullanılır. Bazen de yine hatalı bir şekilde tahtacı için kullanılır. Fiyatı hareket ettirene spek değil, manipülatör denir.

Spek hisse nedir?

Spek hisse tabiri ile kastedilen, hacimsiz, çok alım satımın olmadığı, bu nedenle yükseliş ve düşüşlerin çok sert olduğu, şirketin durumuna göre değil de, farklı psikolojik yönelimlere ya da beklentilere göre hareket eden, riskli hisselerdir. Bu tür hisselerin bir gün +%10 ile kapatıp, ertesi gün -%8 ile açtığını görebilirsiniz. Ya da benzerleri çok daha ucuzken, fiyatı şişirilmiş, olmaması gereken fiyatlara gelmiş, çoğu zaman isimsiz, küçük hisselerdir.

Spek hisse nasıl anlaşılır?

Bir hisse Bist 100'de yoksa, şirketin durumu kötü ise (örneğin sürekli zarar eden ya da özsermayesi negatifte olan hisselere dikkat edilmeli), adı sanı pek duyulmamış ise, bir hikayesi, yatırımı ya da gerçek bir sebebi olmadan sürekli yükseliyorsa, işlem hacmi çok düşükse, gün içinde ve farklı günlerde sert hareketler yapıyorsa, bu hisselere dikkat etmek gerekir. İstediği kadar yükselmiş ya da yükseliyor olsun, forumlarda istediği kadar pohpohlanıyor, ballandıra ballandıra anlatılıyor olsun, BEN UZAK DURURUM.

Borsamızdaki spek hisse listesi

Borsamızdaki spek hisseleri saymak gerekirse... :) tabiki böyle bir liste yok. Spek hisselerin özelliklerini yazımızda anlattık. Bu özelliklere göre kendiniz tespit edeceksiniz. Zaten her şeyi söyledim, bi tek adlarını söylemedim.

Manipülasyon Nedir?

Manipülasyon, kar elde etmek amacıyla bir yatırım aracının fiyatına herhangi bir yolla müdahale edilmesine denir. Manipülasyon suç teşkil eden bir eylemdir.

Manipülasyon nasıl yapılır?

Manipülasyon yasal ya da yasa dışı yollarla yapılabilir. Hisse almak yasal ve herkesin en doğal hakkıdır. Ancak fiyat hareketlerini etkilemek amacıyla kasıtlı olarak yapıldığında hisse almak da manipülasyon ve dolayısıyla suç sayılabilir. 

Manipülasyon teknikleri

Örneğin, kendi başımıza hisse alıp satmak yasal ve normal bir olayken, 1000 kişi bir araya gelip, telegram üzerinden haberleşip, düşük hacimli bir hisseyi özellikle seçip, kasıtlı olarak alımlar yapıp fiyatını yükseltmek manipülatif bir işlemdir. Bu sırada bütün bu olaylardan habersiz masum bir küçük yatırımcı hisseyi o şişirilmiş çok yüksek fiyattan alır ve hisse elinde patlar. Burada haberleşip beraber hareket eden 1000 kişinin yaptığı manipülasyon, masum küçük yatırımcının :) yaptığı ise spekülasyondur. Spekülasyonla büyük kazanmaya çalışırken sobelenmiştir. 

Bunun gibi olaylar borsamızda her gün tonlarca olmakta. Bazıları açığa çıkıyor, bazıları çıkmıyor. Açığa çıkanlardan birini bir başka başlıkta anlatırım.

Manipülasyon tekniklerinden bir diğeri de psikolojik manipülasyondur. Yani yatırımcının algılarıyla oynarlar. Durduk yere yükselecek, uçacak, kaçacak diye rüzgar yapıp, alım yapmanıza sebep olurlar. Ya da tam tersine battı, bitti, daha iflah olmaz diye sizi bezdirip sattırırlar. Veya her şey iyi giderken, asılsız bir kötü haber çıkar, her şey tersine döner. Bunların da hepsi manipülasyona girer.

Manipülasyon niye yapılır?

Hisse fiyatını yükselterek ya da düşürerek yapılan belli, tabiki kazanç elde etmek için. Peki asılsız haber yayarak yapılan manipülasyonun sebebi ne? Bana para kaybettirip ne yapacaklar ki diye düşünebilirsiniz. Bizim gibi küçük yatırımcılar için hisse alıp satmak kolaydır. Yani 100.000TL'lik hisse alıp satmak sıkıntı değil, ama bir balina ya da fon yöneticisi olduğunuzu ve milyonluk, belki milyarlık işlem yaptığınızı düşünün. O zaman almak da satmak da zordur. Asılsız bir haberle size aldırmak ya da sattırmak istemeleri bundan olabilir. Para kaybetmenizden zevk aldıklarından değil yani :)

Ayrıca hisseyi almaya karar verdiklerinde bir olumsuz haber patlatıp hisseyi daha alttan ve kolayca toplamak, yeterince yükseldiğinde ve artık satmaya karar verdiklerinde piyasaya iyi haberler pompalayıp daha yüksek fiyatlardan ve kolayca satmak isteyebilirler mesela. Zaten dikkat ederseniz, diplerde hep kötü haberler dolaşırken, tepelerde hep gelen haberler mükemmeldir. Uyanık olmak şart.

Manipülatör kimdir?

Yukarıda saydığımız manipülatif işlemleri yapanlara manipülatör denir. Çok parası olup hisse fiyatıı kasıtlı şekilde değiştiren de, bir araya gelip küçük hisseleri seçip fiyatını oynatanlar da, basın gücüyle yalan haber yayıp piyasanın algılarıyla oynayanlar da, hepsi manipülatördür.

Manipülasyon ve spekülasyon arasındaki fark nedir?

Manipülasyon fiyata haksız şekilde müdahale etmektir ve suçtur, spekülasyon ise insanların yönelimi nedeniyle yükseleceği düşünülen riskli bir hissede alım satım yapmaktır ve suç değildir.

Valla buraya kadar okuduysanız helal olsun, yazı çok uzun oldu. Bari bi yorum yazın da, göreyim bakalım kimler sona kadar okumuş :) 

Yazının özeti: 

Spek hisselerden uzak duralım. Yatırımcı olalım. Ünlü bir yatırımcının dediği gibi, biz spekülatör değiliz. O halde spekülatör gibi davranmaya çalışmayalım. Yatırımcı gibi davranalım.

Herkese bol kazanç dilerim...